Chi tiết sản phẩm
Giống cây Đẳng Sâm
Hotline : 0977.239.888 – 0938.230.989
Hat giong cay dang sam
ĐẢNG SÂM
Tên khoa học: Codonopsis javanica (Blume) Hook. f. Thoms.
Họ: Hoa chuông (Campanulaceae).
Tên khác: Ngân đằng, cây đùi gà, mần rày cáy (Tày), co nhả dòi (Thái), cang hô (H’Mông).
Tên vị thuốc: Đảng sâm.
I. Đặc điểm chung
1. Nguồn gốc, phân bố
Đảng sâm là cây của vùng cận nhiệt đới, được ghi nhận ở Trung Quốc, Myanma, Ấn Độ, Lào, Việt Nam và Nhật Bản. Cây mọc hoang ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, phân bố tập trung nhất ở Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Gia Lai, Kon Tum, Lâm Đồng.
Đảng sâm thường mọc trên các nương, rẫy đã bỏ hoang lâu ngày có cỏ tranh, đất tương đối màu mỡ và ẩm.
2. Đặc điểm thực vật
Đảng sâm là cây thân thảo, leo bằng thân quấn. Thân leo dài 2 – 3 m, phân nhánh nhiều. Lá mọc đối, hình tim, mép nguyên, lượn sóng hoặc hơi khía răng cưa, mặt trên màu xanh lục, mặt dưới có lông nhung trắng. Hoa mọc riêng rẽ ở kẽ lá, cuống dài 2 – 6 cm, đài gồm 5 phiến hẹp, tràng hình chuông màu trắng, chia 5 thuỳ, nhị 5. Quả nang hình cầu có 5 cạnh mờ, đầu trên có một núm nhỏ hình nón, khi chin màu tím hoặc đỏ.Hạt nhiều màu vàng nhạt. Rễ phình thành củ hình trụ dài, đường kính 1,5 – 2 cm, phía trên to, phía dưới có phân nhánh, màu vàng nhạt.
3. Điều kiện sinh thái
Đảng sâm sống ở đất màu mỡ, nhiều mùn, cao ráo, thoát nước.Nhiệt độ thích hợp 18 – 25o C, có thể chịu được nhiệt độ trên 30oC nhưng không kéo dài.Về mùa đông nhiệt độ thấp cây vẫn sống được.Lượng mưa trung bình 1500 mm.
Ở vùng núi có độ cao 400 – 1600 m so với mặt biển cây mọc hoang dại, chu kỳ sinh trưởng kéo dài 1 năm. ở đồng bằng cây vẫn sinh trưởng được nhưng thời gian bị rút ngắn còn 8 – 9 tháng, cây không sống qua mùa hè.
4. Giá trị làm thuốc
a) Bộ phận sử dụng:
Bộ phận sử dụng là rễ củ.
b) Công dụng:
Rễ củ đảng sâm được dùng làm thuốc chữa tỳ vị kém, phế khí hư nhược, kém ăn, đại tiện lỏng, mệt mỏi, ốm lâu ngày, cơ thể suy nhược… Ngoài ra còn được dung làm thuốc bổ dạ dày, lợi tiểu tiện, chữa ho tiêu đờm.
II. Kỹ thuật trồng trọt
1. Chọn vùng trồng
Cây Đảng sâm chủ yếu sinh trưởng tốt ở vùng trung du và miền núi, có độ cao từ 400m trở lên so với mặt nước biển.Chọn đất nơi cao ráo, nhiều mùn, tơi xốp, thoát nước, có nhiều chất dinh dưỡng.Các triền đồi thoải, ruộng bậc thang hay chấn ruộng cao là thích hợp nhất. Các loại đất khác có thể trồng được nhưng năng suất thấp, pH thích hợp 5,5 – 6,5.
2. Giống và kỹ thuật nhân giống
Đảng sâm trồng ở Việt Nam hiện nay có 2 loại:
– Lộ đảng sâm Comdonopsis pillosula Nanny do Viện Dược Liệu di thực từ Trung Quốc vào những năm 60, hiện nạy còn rất ít
– Đảng sâm Comdonopsis javanica là giống mọc hoang có sẵn ở Việt Nam, Viện Dược liệu đã tiến hành di thực thuần hoá trồng thành công tại Trạm nghiên cứu Dược Sapa – Lào Cai.
Quy trình này chỉ áp dụng cho loài đảng sâm Codonopsis javanica.
Đảng sâm có thể nhân giống hữu tính bằng hạt. Ngoài ra có thể nhân giống vô tính bằng mầm của đầu rễ (khi cần thiết).
Lượng hạt dùng để gieo cho 1ha là 3 – 3,5 kg. Sử dụng hạt của cây 2 – 3 năm tuổi để làm giống. Không dùng hạt của cây trồng 1 năm tuổi vì chất lượng thấp. Nên dùng hạt mới thu hoạch, chọn hạt già, chắc, có tỷ lệ mọc cao từ 75% trở lên.
Diên tích vườn ươm để trồng 1ha là 300 – 400m².
Kỹ thuật làm giống:
– Làm đất vườn ươm: Cần chọn đất tơi xốp, bằng phẳng, ít sỏi đá, thuận tiện tưới tiêu, nhặt sạch cỏ dại, cày hoặc cuốc sâu 30 cm. Phơi ải, bừa kỹ.
– Lên luống: lên luống cao 30 cm, rộng 80 – 90 cm, dài tuỳ ruộng.
– Phân bón: Bón lót gồm phân chuồng hoai mục bón 10 tấn + 150 kg phân lân + 100 kg phân KCl cho 1 ha vườn ươm. Trộn đều các loại phân, rải trên mặt luống, xáo nhẹ và san phẳng mặt luống để lấp phân. Khi cây cao 7 – 10 cm, có 5 – 6 lá, bón thúc 50 – 60 kg Ure/ha pha loãng tưới đều cho cây.
– Gieo hạt: Hạt được đãi sạch, trộn đều đất bột khô, chia đều cho các luống, gieo làm 3 lần, xong lấp đất dày 1 – 2 cm, cuối cùng phủ một lớp rơm rạ hoặc trấu mỏng lên trên mặt luống.
– Chăm sóc vườn ươm: Luôn tưới đủ ẩm bằng ô doa, nếu không mưa hàng ngày tưới 1 lần vào buổi chiều mát.
Tiêu chuẩn cây giống:
Cây được 5 – 6 lá thật, tỉa bớt cây để khoảng cách cây 3 – 5 cm. Cây được 9 – 10 lá (khoảng 3 tháng tuổi) chọn cây khoẻ mạnh, không sâu bệnh đánh trồng ra ruộng sản xuất. Khi đánh cây tránh làm xây sát và đứt rễ củ.
3. Thời vụ gieo trồng
Mỗi năm có thể gieo trồng 2 thời vụ:
– Thời vụ 1: Gieo hạt vào mùa xuân (tháng 2 – đầu tháng 3) và đánh cây con trồng vào tháng 5 – 6.
– Thời vụ 2: Gieo hạt vào mùa thu (tháng 9 – 10) và đánh cây con trồng vào tháng 2 – 3.
4. Kỹ thuật làm đất
Đất sau khi được chọn cày sâu 30 cm, phơi ải, bừa kỹ, dọn sạch cỏ dại.
Lên luống cao 30 cm, rộng 60 – 70 cm, chiều dài tùy ruộng. Đất ở vùng đồi có độ dốc vừ phải thì có thể trồng theo từng vạt nhỏ, đất có độ dốc lớn cần trồng theo đường đồng mức. Bổ hốc với khoảng cách 20 x 40 cm.
5. Mật độ khoảng cách và kỹ thuật trồng
Tùy loại đất đai để bố trí mật độ khoảng cách trồng thích hợp:
– Đất tốt trồng mật độ 83.000 cây/ha với khoảng cách 30 x 40 cm.
– Đất xấu trồng mật độ 125.000/ha với khoảng cách 20 x 40 cm.
6. Phân bón và kỹ thuật bón phân
Lượng phân bón:
Loại phân
Lượng phân (kg)/ha
Lượng phân (kg)/360m²
Tỷ lệ bón (%)
Bón lót Bón thúc
(năm 1 và 2)
Phân chuồng
25.000 – 27.000
900 – 1.000
50
50
Đạm Ure
450 – 500
17 – 18,5
–
100
Supe lân
500 – 600
18,5 – 22
50
50
Kali Clorua
190 – 215
7 – 8
25
75
Thời kỳ bón:
– Bón lót: ½ lượng phân hữu cơ + ½ lượng phân lân + ¼ lượng phân kali, trộn đều bón theo hốc sau đó lấp đất lại.
– Sau khi thu hạt năm thứ nhất, cây bắt đầu lụi. Vào tháng 1 năm sau bón phân năm thứ 2 gồm ½ lượng phân chuồng + ½ lượng phân lân + ¼ lượng phân kali.
– Phân đạm được chia đều cho 2 năm, định kỳ mỗi năm bón 3 – 4 lần vào các tháng thứ nhất, 3, 6, và tháng 9, kết hợp với các lần làm cỏ xới xáo, mỗi lần 50 – 60 kg/ha (1,85 – 2,22 kg/sào Bắc bộ). Tháng thứ 7, 8 năm thứ 2 tiếp tục bón lượng kali còn lại.
7. Kỹ thuật trồng và chăm sóc
Kỹ thuật trồng:
Khi cây con đạt tiêu chuẩn, đánh cây trồng theo hốc, mỗi hốc 1 cây. Đặt rễ cây thẳng đứng, lấy tay lấp đất và ấn chặt gốc. Trồng xong cần tưới ngay. Nên trồng vào chiều mát, sau 5 – 7 cây bắt đầu bén rễ hồi xanh.
Chăm sóc:
– Năm thứ nhất: Định kỳ 30 ngày chăm sóc 1 lần, làm sạch cỏ, kết hợp với bón đạm, lượng đạm mỗi năm 200 – 250 kg urê được chia làm 3 lần bón thúc, mỗi lần cách nhau 3 tháng.
Tháng 7, 8 khi cây chuẩn bị ra hoa, bón bổ sung ¼ lượng kali (100kg KCl) /ha. Cuối mùa đông cây lụi, cắt bỏ phần thân leo, vệ sinh đồng ruộng.
– Năm thứ hai: Sang mùa xuân năm thứ 2 khi cây bắt đầu mọc trở lại bón lót 10 tấn phân chuồng + ½ lượng phân lân và ¼ lượng kali. Trộn đều vùi quanh gốc kết hợp vớí làm cỏ vun gốc.
Lượng đạm còn lại chia làm 3 lần bón thúc, mỗi lần cách nhau 3 tháng kết hợp với làm cỏ. Tháng 7,8 năm thứ 2 tiếp tục bón ¼ lượng kali còn lại.
– Kỹ thuật tưới tiêu nước: Cây Đảng sâm thường trồng ở trung du và miền núi, cần đảm bảo nước tưới khi ở vườn ươm và lúc mới trồng đến bén rễ hồi xanh. Còn trong quá trình sinh trưởng phát triển của cây chủ yếu là nhờ nước tự nhiên. Ở những nơi chủ động tưới tiêu có thể tưới khi cây gặp khô hạn.
– Làm giàn cho cây leo: Cây Đẳng sâm dài 15 – 20 cm bắt đầu cần làm giàn leo, dùng cây sặt, hoặc tre làm giàn cắm chéo hình chữ A để 2 hàng đảng sâm leo chung.
8. Phòng trừ sâu bệnh
Đảng sâm thường bị các loại sâu bệnh hại sau:
a) Sâu xám(Agrotis ipsilon):
Đặc điểm gây hại: Thường gây hại ở thời kỳ cây con. Loài sâu này thường gây hại vào ban đêm, ăn lá non hoặc cắn đứt ngang các thân và cành non. Sâu non màu xám đen hoặc màu nâu xám dọc theo hai bên thân có những chấm đen mờ.
Biện pháp phòng trừ:
– Cày, phơi ải đất trước khi trồng 2 tuần để tiêu diệt trứng và nhộng. Làm đất kỹ, sạch cỏ trước khi trồng, làm sạch cỏ quanh bờ để hạn chế nguồn ký chủ phụ của sâu.
– Đối với những ruộng có diện tích nhỏ có thể bắt sâu bằng tay vào buổi sáng sớm hay chiều tối bằng cách bới đất xung quanh gốc cây bị sâu cắn để bắt sâu.
– Dùng bẫy chua ngọt để bẫy bướm. Cách làm bẫy: Cho 4 phần đường + 4 phần dấm + 1 phần rượu + 1 phần nước vào trong bình đậy kín, sau 3 – 4 ngày khi thấy mùi chua ngọt thì thêm vào 1% thuốc trừ sâu. Quấn giẻ hay buifnhuig rơm rạ vào đầu gậy nhúng vào bả cắm trên bờ ruộng. Sau 2 – 3 ngày nhúng lại 1 lần . Bướm trưởng thành sẽ bay vào ăn bả chua ngọt và chết.
– Ruộng bị sâu hại nặng có thể sử dụng các loại thuốc trừ sâu như: Thiamethoxam (ví dụ Actara 25 WG, 350FS), Abamectin (ví dụ Shertin 3,6 EC, 5,0 EC). Hòa thuốc với nước theo tỷ lệ khuyến cáo ở bao bì, phun vào chiều tối. Nếu mật độ sâu cao nên phun kép 2 lần cách nhau 5 ngày.
b)Rệp mềm (Aphis gossipii):
Đặc điểm gây hại: Ban đầu, rệp chỉ tập trung gây hại ở những búp non, lá non. Về sau do tích lũy nhiều, mật độ tăng nhanh, chúng xuất hiện trên cả những lá già và thường tập trung ở mặt dưới của lá. Rệp chích hút nhựa cây làm búp non, lá non bị quăn queo, biến dạng, lá chuyển dần sang màu vàng, cây còi cọc, sinh trưởng kém. Rệp mềm có kích thước nhỏ, có hình quả lê và thân mềm. Chúng thường tập trung lại thành từng đám, đặc biệt ở dọc các gân lá.
Biện pháp phòng trừ:
– Kiểm tra ruộng thường xuyên và diệt bỏ ngay lập tức những lá bị rệp nặng. Nhổ cỏ dại mọc xung quanh cây vì nhiều loại cỏ dại vốn là đối tượng gây hại của dệp. Rệp có thể bị gió thổi bay do đó tránh trồng đảng sâm ở cuối hướng gió của những ruộng đã bị nhiễm rệp.
– Sau mỗi vụ thu hoạch cần thu gom sạch sẽ những tàn dư của cây (thân, lá) ở vụ trước đem ra khỏi ruộng tiêu hủy hoặc ủ làm phân bón để tiêu diệt những con rệp còn sống sót trên đó, hạn chế rệp lây lan sang cho vụ sau.
– Hạn chế sử dụng hóa chất vì chúng có thể tiêu diệt cả những thiên địch. Nếu thấy mật độ rệp cao và liên tục gia tăng thì phải dùng thuốc bảo vệ thực vật để diệt trừ rệp. Có thể sử dụng các loại thuốc như: Dầu khoáng (ví dụ Citrole 96.3EC, DK-Annong Super 909EC, Vicol 80 EC); Abamectin (ví dụ Aremec 18EC, 36EC, 45EC); Chlorpyrifos Ethyl + Permethrin (ví dụ Tasodant 6G, 12G, 600EC, 600WP). Cần xem kỹ hướng dẫn trên nhãn thuốc về liều lượng và cách sử dụng.
c) Bệnh lở cổ rễ (Rhizoctonia sp.)
Đặc điểm gây hại: Bệnh lở cổ rễ thường xuất hiện ở giai đoạn cây con, đặc biệt trong giai đoạn vườn ươm. Triệu chứng bắt đầu với vết đốm màu nâu nhỏ ở gốc thân và lan rộng đến rễ. Vùng rễ nhiễm bệnh bị thối, cây con héo rễ và chết.
Biện pháp phòng trừ:
– Thường xuyên kiểm tra vườn ươm, loại bỏ và tiêu hủy những cây con bị nhiễm bệnh để giảm thiểu sự lây lan của bệnh.
– Nếu bệnh gây hại nặng có thể dùng một số loại thuốc trừ nấm như: Pencycuron (ví dụ Monceren 250SC, Vicuron 25WP, 250SC); Validamyxin + Polyoxin B (ví dụ Ukino 60SC, 95WP); Validamycin (ví dụ Validacin 3L, 5L, 5SP; Tung vali 3SL, 5SL, 5WP, 10WP). Tưới hoặc phun trực tiếp dung dịch thuốc trừ nấm vào gốc cây
9. Thu hoạch, sơ chế và bảo quản
a) Thu hoạch:
Tiến hành thu hoạch vào cuối mùa đông năm thứ 2, khi cây vàng lụi. Trước khi thu hoạch cần phá bỏ giàn leo, cắt toàn bộ phần thân lá mặt đất, dùng cuốc thuổng đào sâu, tránh sây sát, đứt rễ củ.
b) Sơ chế:
Rễ thu về được rửa sạch, phơi hoặc sấy khô, độ ẩm < 12%.
c) Bảo quản:
Khi đảng sâm khô, đạt tiêu chuẩn, bảo quản trong bao nilon, bên ngoài bọc bao tải dứa hoặc các loại bao tải chống ẩm khác, để nơi khô ráo không được ẩm ướt. Khi bảo quản trong kho để trên giá hoặc kệ cao cách mặt đất ít nhất 5 cm. Đảng sâm ít bị mối mọt.
10. Tiêu chuẩn dược liệu
Mô tả: Phiến đảng sâm có màu đen, dễ bẻ, vết bẻ không phẳng, mùi thơm, vị ngọt.
Dược liệu có độ ẩm không quá 12%, tạp chất vô cơ không quá 0,5%, bộ phận khác của cây không quá 1%, tro toàn phần không quá 6%, tro không tan trong acid không quá 2%, kim loại nặng không quá: 1 phần triệu Pb, 0,2 phần triệu Cd, 0,1 phần triệu Hg, 1,5 phần triệu As. Hàm lượng saponin toàn phần trong dược liệu không được ít hơn 3% tính theo dược liệu khô kiệt.
Địa Chỉ: Khu Đô Thị Linh Đàm – Hoàng Mai – Hà Nội
Email : Daihdiu@gmail.com, Y ! Daihdiu, Skype: C1109L07
Hotline : 0977.239.888 – 0938.230.989
